میانگین صنعتی داو جونز (DJIA) که معمولاً «داو جونز» یا «شاخص داو جونز» نیز نامیده می‌شود یکی از محبوب‌ترین و شناخته شده‌ترین شاخص‌های بازار سهام است. این شاخص نشان دهنده حرکت قیمتی روزانه ۳۰ شرکت سهامی عام ایالات متحده است که در نزدک NASDAQ یا بورس اوراق بهادار نیویورک (NYSE) پذیرش شده‌اند. این ۳۰ شرکت به عنوان کمپانی‌های پیشرو در اقتصاد ایالات متحده شناخته می‌شوند. داو جونز یکی از شاخص‌های سهام ایجاد شده توسط بنیانگذار شرکت داو و جونز و سردبیر نشریه وال استریت ژورنال یعنی چارلز داو Charles Dow است.
هنگامی که داو جونز در سال ۱۸۹۶ راه اندازی شد تنها از ۱۲ شرکت آمریکایی تشکیل شده بود که عمدتا به فعالیت‌های صنعتی مشغول بودند. با گذشت سال‌ها، شاخص در کنار اقتصاد ایالات متحده تغییر کرد و اکنون ترکیب آن شامل کمپانی‌هایی در بخش‌های دیگر مانند فناوری، بهداشت و خرده فروشی است. این شاخص هنگامی تغییر می‌کند که یک یا چند مولفه دچار پریشانی مالی شوند که باعث کاهش اهمیت آن شرکت‌ها در آن بخش اقتصادی می‌شود یا نشان دهنده جابجایی مهم در بخشی از اقتصاد است که بایستی مورد توجه قرار بگیرد.
میانگین صنعتی داو جونز چیست؟
اجزای میانگین صنعتی داو جونز
قوانین خاصی برای قرار گیری کمپانی‌ها در بین ۳۰ شرکت داو جونز وجود ندارد. با این حال برای حضور یک شرکت در داو جونز آن کمپانی باید بخش قابل توجهی از فعالیت‌های اقتصادی در ایالات متحده را تشکیل دهد. این شرکت همچنین باید در نزدک یا بورس نیویورک پذیرفته شده و در میان شرکت‌های بزرگ بخش صنایع باشد.
داو جونز تغییرات زیادی در اجزای خود ایجاد می‌کند تا تغییرات اقتصادی را منعکس سازد. تغییرات اخیر رخ داده عبارتند از:
• مارس ۲۰۱۵، اپل جایگزین AT & T شد.
• سپتامبر ۲۰۱۷، داو دوپونت DowDuPont جایگزین دوپونت DuPont شد. (به دنبال ادغام شرکت داو کمیکال Dow Chemical و دوپونت).
• جولای ۲۰۱۸، والگرینز بوت آلیانز Wallgreens Boots Alliance جایگزین جنرال الکتریک General Electric شد.
داو جونز از شرکت‌های زیر تشکیل شده است:
• گروه صنعتی ۳ ام ۳M
• امریکن اکسپرس American Express
• اپل Apple
• بوئینگ Boeing
• کاترپیلر Caterpiller
• شورون Checron
• سیسکو Cisco
• کوکا کولا Coca Cola
• دیزنی Disney
• داو دوپونت Dow Dupont
• اکسون موبیل Exxson Mobil
• گلدمن ساکس Goldman Sachs
• هوم دپو Home Depot
• IBM
• اینتل Intel
• جانسون اند جانسون Johnson & Johnson
• جی پی مورگان چیس JPMorgan Chase
• مک دانالدز McDonald’s
• مرک Merck & Company
• مایکروسافت Microsoft
• نایکی Nike
• فایزر Pfizer
• پراکتر اند گمبل Procter & Gamble
• تراولرز کمپانی Travelers Companies Inc
• یونایتد تکنولوژی United Technologies
• یونایتد هلث UnitedHealth
• ورایزون Verizon
• ویزا Visa
• والمارت WalMart
• والگرینز بوت آلیانز Walgreens Boots Alliance
داو جونز چگونه کار می‌کند؟
داو جونز برای سنجش حرکات کمپانی‌های پیشرو در ایالات متحده که فعالیت‌های صنعتی دارند ایجاد شده است. این شاخص از معیار وزنی قیمتی استفاده می‌کند یعنی سهام‌هایی که قیمت بالاتری دارند وزن بیشتری در شاخص نسبت به سهام با قیمت پایین‌تر دارند. در ابتدا داو با جمع زدن قیمت سهام ۱۲ شرکت و تقسیم عدد به دست آمده بر ۱۲، میانگین را محاسبه می‌کرد. بعداً نحوه محاسبه شاخص تغییر کرد تا اهمیت نسبی هر مولفه را بر اساس درصد آن در ارزش کل شاخص منعکس کند.
میانگین صنعتی داو جونز امروز یک شاخص وزنی قیمتی است که برای محاسبه آن قیمت ۳۰ سهام موجود در این شاخص با هم جمع می‌شوند و سپس بر یک مقسوم علیه (بنام داو دیوایزور) تقسیم می‌شوند. مقسوم علیه برای خنثی کردن تأثیر برخی تغییرات ساختاری مانند افزایش سرمایه در فرمول استفاده می‌شود. داو دیوایزور امروز برابر ۰.۱۴۷۴۸۰۷۱۹۹۱۷۸۸ است.
به عنوان مثال، اگر شاخص از سه سهام با قیمت سهام ۱۳، ۱۷ و ۷۰ دلار تشکیل شده باشد، سهام با بالاترین قیمت ۷۰٪ ارزش کل سهام این شاخص را نشان می‌دهد. بنابراین، افزایش ۱۰ درصدی قیمت آن سهام تأثیر بیشتری بر ارزش کل شاخص کل نسبت به افزایش ۱۰ درصدی قیمت سهام ۱۰ دلاری خواهد داشت.
تاریخچه میانگین صنعتی داو جونز
داو جونز در ماه می ۱۸۹۶ توسط چارلز داو و شریک تجاری او ادوارد جونز ایجاد شد. دو سال قبل از شکل‌گیری داو جونز، چارلز داو اولین شاخص سهام خود را با عنوان میانگین حمل و نقل داو جونز (DJTA) ایجاد کرد که شناخته شده‌ترین سنجه در بخش حمل و نقل ایالات متحده است. اجزای اولیه داو جونز عمدتاً شرکت‌های صنعتی مرتبط با بنزین، شکر، توتون، راه آهن و نفت بودند. داو جونز عملکرد ۳۰ سهام شرکت‌های پیشرو بلو چیپ ایالات متحده را منعکس می‌کند.
این شاخص در طی سال‌های گذشته دستخوش تغییراتی شده است. در سال ۱۹۱۶، اجزای DJIA از ۱۲ سهام به ۲۰ سهام افزایش یافت. سپس در سال ۱۹۲۸ به ۳۰ سهام رسید که تا امروز نیز به عنوان قاعده باقی مانده است. در سال ۱۹۳۲، هشت سهام حذف و کمپانی‌های جدیدی شامل کوکا کولا و پراکتر اند گمبل جایگزین آنها شدند. در طی رکود بزرگ دهه ۱۹۳۰ و رکود بزرگ ۲۰۰۷-۲۰۰۸، با فروپاشی یا ادغام برخی شرکت‌ها، تغییرات مهمی در مولفه‌های تشکیل دهنده داو جونز رخ داد.
۱۲ سهام اولیه شاخص صنعتی داو جونز به شرح زیر بودند:
• آمریکن توباکو American Tobacco
• آمریکن شوگر American Sugar
• آمریکن کاتن اویل American Cotton Oil
• شیکاگو گس Chicago Gas
• جنرال الکتریک General Electric
• دیستیلینگ اند کتل فیدینگ Distilling and Cattle Feeding
• لاکلد گس Laclede Gas
• نشنال لید National Lead
• نورث امریکن North American
• تنسی کول، آیرن اند ریل رود Tennessee Coal, Iron, and Railroad
• یو اس رابر U.S. Rubber
• یو اس لدر U.S. Leather
لازم به ذکر است که نحوه محاسبه داو جونز نیز به روز شده است. هنگامی که برای اولین بار این شاخص ایجاد شد یک میانگین حسابی ساده بود، جایی که قیمت ۱۲ سهام بر ۱۲ تقسیم می‌شد. امروزه اما قیمت کل بر مقسوم علیه داو تقسیم می‌شود که در برخی تغییرات ساختاری باز تنظیم می‌شود.
انتقادها بر میانگین صنعتی داو جونز
اگرچه داو جونز یکی از مهمترین پایش‌گر‌های فعالیت بازار سهام است اما از کمبودهایی رنج می‌برد. در حالی که بیش از ۵۳۰۰ سهم عادی در نزدک و بورس نیویورک معامله می‌شوند شاخص داو جونز ملاک مناسبی برای تعیین عملکرد کلی بازار نیست زیرا تنها ۳۰ سهام را شامل می‌شود. یعنی این شاخص کمتر از ۱٪ از کل بازار سهام را نمایندگی می‌کند که ممکن است گمراه کننده باشد و وضعیت واقعی اقتصاد را به تصویر نکشد.
همچنین، استفاده از شاخص وزنی قیمتی بر خلاف شاخص هم وزن به برخی از اجزای داو جونز نسبت به برخی دیگر مزیت می‌دهد. به عنوان مثال یک مولفه با قیمت سهم ۱۲۰ دلار بیش از چهار برابر شرکتی با قیمت سهم ۳۰ دلار بر داو جونز تأثیر می‌گذارد، حتی اگر کمپانی دارای سهام ۳۰ دلاری برای اقتصاد مهم‌تر باشد. بنابراین مدیران صندوق حرفه‌ای از شاخص‌های جایگزینی مانند شاخص S&P ۵۰۰ برای نظارت بر عملکرد کلی بازار سهام استفاده می‌کنند.
