معمولاً هنگام صحبت در مورد سرمایه گذاری، سهام و اوراق قرضه با هم جفت می‌شوند اما ریسک، بازده و رفتار آنها تفاوت فاحشی دارد. در این مطلب نگاه عمیق‌تری به نحوه کار سهام و اوراق قرضه خواهیم داشت.
مقایسه جامع بین سهام و اوراق قرضه
تفاوت سهام و اوراق قرضه در چیست؟
سهام به شما مالکیت جزئی در یک شرکت را می‌دهد در حالی که اوراق قرضه وامی از طرف شما به یک شرکت یا دولت است. بزرگترین تفاوت بین آنها در نحوه سودآوری است: سهام باید ارزش خود را افزایش دهند و بعداً در بازار بورس فروخته شوند در حالی که اکثر اوراق قرضه با گذشت زمان سود ثابتی پرداخت می‌کنند.
سهام
سهامداری نشان دهنده مالکیت جزئی یا حقوقی خاص برای صاحبان سهام در یک شرکت است. با خرید سهام در واقع یک قطعه کوچک از یک کمپانی را خریداری می‌کنید و هرچه سهام بیشتری خریداری کنید بخش بیشتری از شرکت متعلق به شماست. فرض کنیم قیمت سهام یک شرکت ۵۰ دلار است و شما ۲۵۰۰ دلار در آن سرمایه گذاری می‌کنید (معادل ۵۰ سهم ۵۰ دلاری).
اکنون تصور کنید که این شرکت چندین سال به طور مداوم عملکرد خوبی از خود نشان داده است. از آنجا که شما مالک قسمتی ولو اندک از کمپانی هستید، موفقیت شرکت موفقیت شماست و ارزش سهام شما درست مانند ارزش شرکت رشد خواهد کرد. اگر قیمت سهام به ۷۵ دلار (۵۰٪ افزایش) برسد، ارزش سرمایه گذاری شما ۵۰٪ افزایش می‌یابد و به ۳۷۵۰ دلار می‌رسد. حال می‌توانید آن سهام را با سود ۱۲۵۰ دلاری به سرمایه گذار دیگری بفروشید.
البته عکس این قضیه نیز صادق است. اگر آن شرکت عملکرد ضعیفی داشته باشد ارزش سهام شما می‌تواند به کمتر از آنچه برای آن هزینه کرده‌اید برسد. در این صورت اگر آن سهام را بفروشید ضرر می‌کنید.
شرکت‌ها ممکن است به چند دلیل سهام عمومی منتشر کنند اما مهم‌ترین دلیل آن جمع آوری پول نقدی است که می‌تواند برای رشد و طرح‌های توسعه آینده شرکت از آن استفاده شود.
بیشتر بخوانید:بازار سهام: نحوه شروع کار و نحوه‌ی بقا
اوراق قرضه
اوراق قرضه وامی از طرف شما به یک شرکت یا دولت است. در این حالت هیچ سهامی یا حق مالکیتی برای خرید وجود ندارد. به زبان ساده، یک شرکت یا دولت هنگام خرید اوراق قرضه به شما بدهکار است و برای مدت مشخصی به شما سود پرداخت می‌کند و پس از آن کل مبلغی را که برای آن اوراق هزینه کرده‌اید را بازپرداخت می‌کند. اما اوراق قرضه کاملاً بدون ریسک نیستند. اگر شرکت در طول دوره اوراق ورشکسته شود پرداخت سود را متوقف می‌کند و ممکن است خریدار اوراق قرضه نتواند اصل پول خود را پس بگیرید.
فرض کنیم شما یک اوراق قرضه را به قیمت ۲۵۰۰ دلار خریداری می‌کنید و برای ۱۰ سال ۲٪ سود سالانه دریافت خواهید کرد. این یعنی هر ساله ۵۰ دلار سود دریافت خواهید کرد که معمولاً به طور مساوی در طول سال توزیع می‌شود. پس از مدت زمان ۱۰ سال، شما ۵۰۰ دلار سود دریافت کرده‌اید و همچنین سرمایه اولیه ۲۵۰۰ دلاری خود را پس می‌گیرید. نگه داشتن یک اوراق قرضه برای تمام دوره به عنوان «نگه داشتن تا سررسید» شناخته می‌شود.
در صورت استفاده از اوراق قرضه، شما دقیقاً می‌دانید که روی چه چیزی سرمایه گذاری می‌کنید و از پرداخت منظم سود می‌توان به عنوان منبع درآمد ثابت قابل پیش بینی برای دوره‌های طولانی مدت استفاده کرد.
طول مدت اوراق بستگی به ترجیح خریدار دارد اما معمولاً از چند روز تا ۳۰ سال متغیر است. به همین ترتیب نرخ بهره (معروف به بازده) بسته به نوع و مدت اوراق قرضه متفاوت خواهد بود.
مقایسه سهام و اوراق قرضه
در حالی که هر دو ابزار به دنبال رشد پول شما هستند نحوه انجام این کار و بازدهی‌ای که ارائه می‌کنند بسیار متفاوت است.
حقوق صاحبان سهام در مقابل بدهی
وقتی از بازار سهام و بدهی می‌شنوید به طور معمول به ترتیب به سهام و اوراق قرضه اشاره دارد.
سهام محبوب‌ترین دارایی مالی نقد شونده است (سرمایه گذاری‌ای که می‌تواند به راحتی به پول نقد تبدیل شود). شرکت‌ها اغلب برای جمع آوری پول نقد در راستای گسترش فعالیت‌های خود اقدام به عرضه سهام می‌کنند و در ازای آن به سرمایه گذاران فرصت می‌دهند تا از رشد و موفقیت‌های آتی شرکت بهره مند شوند.
خرید اوراق قرضه به معنای صدور بدهی‌ای است که باید با سود بازپرداخت شود. شما هیچ سهام مالکیتی در شرکت نخواهید داشت اما توافق نامه‌ای را منعقد خواهید کرد که طبق آن شرکت یا دولت باید در طول زمان سود ثابت و همچنین مبلغ اصل پول را در پایان آن دوره پرداخت کند.
سود سرمایه در مقابل درآمد ثابت
سهام و اوراق قرضه از طرق مختلف درآمد تولید می‌کنند.
برای کسب درآمد از سهام، باید سهام آن شرکت را با قیمت بالاتری نسبت به مبلغی که برای خرید آن پرداخت کرده‌اید بفروشید تا سود بیشتری کسب کنید. سود این سرمایه گذاری می‌تواند به عنوان درآمد یا سرمایه گذاری مجدد مورد استفاده قرار گیرد.
اوراق قرضه از طریق پرداخت منظم سود، درآمد تولید می‌کنند. فرکانس توزیع می‌تواند متفاوت باشد اما به طور کلی به شرح زیر است:
• اوراق خزانه: سررسید تا شش ماه یا زمان ذکر شده در سر رسید.
• اوراق قرضه شرکتی: شش ماهه، سه ماهه، ماهانه یا زمان ذکر شده در سررسید.
اوراق قرضه همچنین می‌تواند برای کسب سود در بازار فروخته شوند، اگرچه برای بسیاری از سرمایه گذاران محافظه کار، درآمد ثابت قابل پیش بینی جذاب‌ترین ویژگی این ابزار است.
بازار سهام | تعریف دی پی اس یا سود تقسیمی به ازای هر سهم
عملکرد معکوس
تفاوت مهم دیگر بین سهام و اوراق قرضه این است که آنها از نظر قیمت رابطه معکوس دارند، وقتی قیمت سهام افزایش می‌یابد، قیمت اوراق قرضه کاهش می‌یابد و بالعکس.
از لحاظ تاریخی هنگامی که قیمت سهام در حال افزایش است و افراد بیشتری برای سرمایه گذاری در این رشد اقدام به خرید می‌کنند، قیمت اوراق قرضه به دلیل تقاضای کمتر کاهش می‌یابد. برعکس، وقتی قیمت سهام در حال سقوط است و سرمایه گذاران می‌خواهند به سرمایه گذاری‌هایی با ریسک پایین‌تر و بازده کمتر مانند اوراق قرضه روی بیاورند، تقاضای برای این اوراق افزایش می‌یابد و همین امر موجب افزایش قیمت می‌شود.
عملکرد اوراق قرضه با نرخ بهره نیز رابطه نزدیکی دارد. به عنوان مثال اگر یک اوراق قرضه با بازده ۲٪ بخرید، در صورت افت نرخ بهره، ارزش آن بیشتر خواهد شد زیرا اوراق قرضه تازه منتشر شده بازده کمتری نسبت به اوراق تحت مالکیت شما دارند. از طرف دیگر نرخ بهره بالاتر می‌تواند به این معنی باشد که اوراق قرضه تازه منتشر شده بازدهی بالاتر نسبت به اوراق شما دارند، این امر تقاضای اوراق شما را کاهش می‌دهد و به نوبه خود کاهش ارزش آن را نیز به همراه دارد.
برای تحریک بخش هزینه، فدرال رزرو معمولاً نرخ بهره را در دوره رکود اقتصادی کاهش می‌دهد (دوره‌هایی که معمولاً برای بسیاری از سهام ناگوار است). اما نرخ بهره پایین، ارزش اوراق قرضه موجود را بالاتر می‌برد و باعث تقویت رابطه معکوس قیمتی سهام و اوراق قرضه می‌شود.
ریسک‌ها و مزایای هر کدام
ریسک سهام
بزرگترین ریسک سرمایه گذاری در سهام، خطر کاهش ارزش سهم پس از خرید آن است. دلایل مختلفی برای نوسان قیمت سهام وجود دارد اما به طور خلاصه، اگر عملکرد شرکتی انتظارات سرمایه گذار را برآورده نکند، قیمت سهام آن ممکن است کاهش یابد. با توجه به دلایل بی شماری که می‌توانند باعث کاهش توان یک شرکت شوند، سهام معمولاً از اوراق قرضه ریسک بیشتری دارند.
با این حال همین ریسک بالاتر می‌تواند بازده بیشتری به دنبال داشته باشد. بعنوان مثال میانگین بازده ده ساله شاخص اس اند پی ۵۰۰ به طور متوسط ۱۰٪ است در حالی که میانگین ۱۰ ساله بازار اوراق قرضه ایالات متحده که توسط شاخص بلومبرگ بارکلیز Bloomberg Barclays اندازه گیری می‌شود ۳.۹۲٪ بوده است.
ریسک اوراق قرضه
به طور کلی اوراق قرضه در کوتاه مدت پایدارتر از سهام هستند اما همانطور که در بالا ذکر شد این ریسک پایین‌تر به معنای بازده پایین‌تر است. اوراق خزانه دولتی مانند اوراق مشارکت، عملاً بدون ریسک هستند زیرا این ابزارها توسط دولت‌ها تضمین می‌شوند.
از طرف دیگر، اوراق قرضه شرکتی دارای سطح ریسک و بازده بسیار متفاوتی هستند. اگر شرکتی احتمال ورشکستگی بالاتری داشته باشد و بنابراین نتواند به پرداخت سود ادامه دهد، اوراق قرضه آن نسبت به اوراق شرکتی با بنیاد قوی‌تر، بسیار خطرناک‌تر تلقی می‌شود. توانایی یک شرکت در بازپرداخت بدهی در رتبه بندی اعتباری آن شرکت منعکس می‌شود که توسط آژانس‌های رتبه بندی اعتباری مانند مودیز Moody’s و استاندارد اند پورز Standard & Poor’s تعیین می‌شود.
اوراق مشارکت شرکت‌ها را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد: اوراق قرضه سرمایه گذاری و اوراق با بازده بالا.
• اوراق قرضه سرمایه گذاری. رتبه اعتباری بالاتر، ریسک کمتر، بازده پایین‌تر.
• اوراق بازده بالا (اوراق قرضه بنجل نیز نامیده می‌شود). اعتبار پایین‌تر، ریسک بالاتر، بازده بالاتر.
این سطوح مختلف ریسک و بازده به سرمایه گذاران کمک می‌کند تا میزان سرمایه گذاری در هر بخش را مشخص کنند. به گفته برت کوپل Brett Koeppel، برنامه ریز مالی معتبر در نیویورک، سهام و اوراق قرضه نقش‌های متفاوتی دارند که ممکن است بهترین نتیجه را در صورت استفاده بصورت مکمل هم داشته باشند.
کوپل می‌گوید: «به عنوان یک قانون کلی، من معتقدم سرمایه گذارانی که به دنبال بازده بالاتر هستند باید این کار را با سرمایه گذاری بیشتر در سهام و سرمایه گذاری‌های با ریسک بالاتر انجام دهند. نقش اصلی اوراق درآمد ثابت در سبد سهام، متنوع سازی و حفظ سرمایه است نه دستیابی به بالاترین بازده ممکن».
تخصیص سهام / اوراق قرضه
روش‌های بسیاری برای تعیین نحوه تخصیص سهام و اوراق قرضه در سبد سهام وجود دارد. یک روش می‌گوید که درصد سهام موجود در سبد سهام باید برابر با ۱۰۰ منهای سن شما باشد. بنابراین اگر ۳۰ ساله هستید پورتفوی شما باید شامل ۷۰٪ سهام، ۳۰٪ اوراق قرضه (یا سایر سرمایه گذاری‌های مطمئن) باشد. اگر ۶۰ ساله هستید، باید ۴۰٪ سهام، ۶۰٪ اوراق قرضه باشد.
ایده اصلی نهفته در این روش تخصیص کاملاً منطقی است: با نزدیک شدن به سن بازنشستگی، می‌توانید سرمایه خود را از طریق تخصیص اعتبار بیشتر به اوراق قرضه و بخش کمتر به سهام از نوسانات محافظت نمایید.
با این حال، منتقدان این نظریه ممکن است چنین استدلال کنند که این روش با توجه به طول عمر بیشتر بشر و افزایش تعداد صندوق‌های قابل معامله که ارزان‌تر، متنوع‌تر و به طور معمول ریسک کمتری نسبت به سهام دارند از رویکرد بسیار محافظه کارانه‌ای برخوردار است. برخی معتقدند ۱۱۰ یا حتی ۱۲۰ منهای سن شما، رویکرد بهتری در دنیای امروز است.
برای بیشتر سرمایه گذاران، تخصیص سهام / اوراق قرضه بسته به تحمل ریسک فرد کاهش می‌یابد. در ازای سودهای بلندمدت بیشتر، در کوتاه مدت با چه سبک نوساناتی راحت هستید؟ با استفاده از داده‌های موجود، و شناخت از میزان تحمل ریسک خود می‌توانید بهترین نسبت یالانس بین سهام و اوراق قرضه را معین کنید.
به خاطر داشته باشید که داده‌های میانگین سالانه بازار سهام برای یک دوره میان مدت و بلند مدت است و به ندرت هر سال خاص، عملکردی شبیه به میانگین دارد. به عنوان مثال شاخص اس اند پی ۵۰۰، سال ۲۰۰۸ را با ۳۷٪ افت به پایان رساند اما در پایان سال ۲۰۰۹، ۲۶٪ بازدهی مثبت داشت و تا حدی ضرر سال ۲۰۰۸ را جبران کرد. برعکس، شاخص اوراق قرضه بلومبرگ بارکلیز سال ۲۰۰۸ را با افزایش ۵.۲۴٪ و سال ۲۰۰۹ را با رشد ۵.۹۳٪ سپری کرد.
وقتی اوراق قرضه و سهام معکوس می‌شوند
انواع خاصی از سهام وجود دارد که مزایای اوراق قرضه با درآمد ثابت را ارائه می‌کنند و اوراق قرضه‌ای نیز وجود دارند که به سهام با ریسک بالاتر و بازده بالاتر شباهت دارند.
سود سهام و سهام ممتاز
توزیع سود سهام اغلب توسط شرکت‌های بزرگ و با ثباتی انجام می‌شود که به طور منظم سود بالایی کسب می‌کنند. این قبیل شرکت‌ها به جای سرمایه گذاری این سودها، اغلب آن را بین سهامداران تقسیم می‌کنند. از آنجا که این شرکت‌ها به طور معمول رشد تهاجمی را هدف قرار نمی‌دهند ممکن است قیمت سهام آنها به سرعت یا به اندازه سرعت رشد شرکت‌های کوچک‌تر افزایش پیدا نکند، اما درآمد ثابت از سود سهام می‌تواند برای سرمایه گذارانی که به دنبال تنوع بخشیدن به دارایی‌های با درآمد ثابت خود هستند ارزشمند باشد.
سهام ممتاز بیشتر به اوراق قرضه شباهت دارند و به عنوان یک سرمایه گذاری با درآمد ثابت در نظر گرفته می‌شوند که به طور کلی ریسک بیشتری نسبت به اوراق قرضه دارند اما نسبت به سهام عادی دارای ریسک کمتری هستند. سهام ممتاز سود سهامی دارند که اغلب بیشتر از سود سهام عادی و سود پرداختی اوراق قرضه است.
فروش اوراق قرضه
اوراق قرضه نیز می‌توانند برای کسب سود در بازار فروخته شوند بشرطی که ارزش آنها بالاتر از ارزش زمان خرید باشد. این رشد ممکن است به دلیل تغییر در نرخ بهره، بهبود رتبه اعتباری یا ترکیبی از هر دو مورد رخ دهد.
با این حال انتظار بازده بالا از اوراق قرضه پر ریسک، غالباً هدف سرمایه گذاری در اوراق قرضه را که متنوع سازی، حفظ سرمایه و ایجاد محافظت در برابر نوسانات مقطعی بازار است را نقض می‌کند.
