معمولاً تصورات نادرستی در مورد بودجه بندی وجود دارد؛ اما پرداختن به آن زیاد زمان‌بر نیست و می‌تواند تأثیر به سزایی در تصویر کلی شما از امورات مالی داشته باشد. کافی است به بودجه به‌عنوان ابزاری برای ساماندهی جریان‌های نقدی نگاه بکنید. در واقع شما یک مدیرعامل در مقیاسی کوچک هستید که به دنبال اطمینان از تأمین جریان نقدی شرکت یا خانواده خودید. در این مقاله به پاسخ به ۵ پرسش متداول در زمینه بودجه‌بندی می‌پردازیم و به شما نشان می‌دهیم که پس‌انداز، پرداخت بدهی‌ها و لذت بردن از زندگی آن‌چنان‌که فکر می‌کنید، دشوار نیست.
۱- چقدر باید برای سرمایه‌گذاری، پول کنار بگذارم؟
تصمیم‌گیری در مورد مقدار پولی که قرار است پس‌انداز یا سرمایه‌گذاری کنید، به عوامل متعددی وابسته است که ازجمله آن‌ها می‌توان به سن، درآمد و نقدینگی شما اشاره کرد.
– سن شما نه‌تنها می‌تواند برای تخمین میزان بودجه شما برای سرمایه‌گذاری راهنمای خوبی باشد (سرمایه‌گذاران جوان بهتر است نسبت به دیگران، پول بیشتری را به سرمایه‌گذاری اختصاص بدهند) بلکه مشخص می‌کند چقدر باید برای اهداف آتی خود مانند خرید خانه یا بازنشستگی پول کنار بگذارید. ازآنجاکه جوان‌ترها و کسانی که در دهه‌های سوم و چهارم زندگی خود به سر می‌برند، درآمدهای کمتری دارند، می‌توانند پول کمتری را نسبت به ۵۰ ساله‌ها به برنامه بازنشستگی اختصاص بدهند.
– درآمد قابل تصرف، درآمدی است که فرد می‌تواند به مصرف و پس‌انداز تخصیص بدهد و مقدار آن پس از کسر درآمد شخصی از مالیات بر درآمد به دست می‌آید. این درآمد، جدای از تمام هزینه‌هایی است که شما باید برای زنده ماندن پرداخت کنید. می‌توانید درآمد قابل تصرف را صرف خرید اسباب‌بازی یا پس‌انداز کنید. در واقع، میزان درآمد قابل تصرف شماست که مشخص می‌کند چقدر می‌توانید به تفریح و سرگرمی بپردازید یا در آینده چه برنامه‌ای برای لذت بردن از زندگی داشته باشید.
– نقدینگی عبارت است از مدت‌زمانی که شما می‌توانید دارایی خود را به پول نقد تبدیل کنید. در واقع، سطح نقدینگی شما مشخص‌کننده نوع نرخ سودی است که شما دریافت خواهید کرد. همچنین نقدینگی بیانگر سرعتی است که شما می‌توانید به پول‌های نقد خود دسترسی داشته باشید. اگر پول خود را به حساب‌هایی واریز کنید که بابت برداشت از شما کارمزد کسر می‌کنند یا آنکه بعد از مدت‌زمان مشخصی به شما اجازه برداشت می‌دهند، آنگاه می‌توان گفت که وضعیت مالی شما از نظر نقدینگی نامطلوب است. اینکه به چه مقدار نقدینگی برای امورات شخصی خود نیازمندید، به خودتان بستگی دارد و باید پیش از اقدام به سرمایه‌گذاری در مورد آن تصمیم‌گیری کنید.
ازجمله روش‌های مناسب برای سرمایه‌گذاری و پس‌انداز، استفاده از حساب‌های بازنشستگی پشتیبانی شده توسط کارفرمایان (ازجمله طرح 401k) است که به شما اجازه می‌دهد پول‌های خود را بدون کسر مالیات به یک حساب واریز بکنید. همچنین بسیاری از کارفرمایان، معادل با واریزی شما به حساب بازنشستگی، پول به آن واریز می‌کنند. اگر برایتان مقدور است، سعی کنید همیشه بیشترین واریزی ممکن به حساب بازنشستگی را داشته باشید تا بتوانید از پرداختی بیشتر کارفرما بهره‌مند شوید. در واقع، سهم معادلی که توسط کارفرما پرداخت می‌شود، پول رایگانی است که می‌تواند پیش از هرگونه سودآوری حساب بازنشستگی، سود سرشاری به حساب آید.
پس‌ازآنکه در یک طرح بازنشستگی پشتیبانی شده توسط کارفرما ثبت‌نام کردید و از حداکثر سهم معادل آن بهره‌مند شدید، بهتر است پول‌های اضافی خود را در یک حساب دیگر به نام حساب بازنشستگی فردی یا IRA برای سال جاری نگهداری کنید. می‌توان گفت حساب‌های بازنشستگی برای شما یا همسرتان یک هدیه معاف از مالیات بابت سرمایه‌گذاری شماست و می‌توان آن را ازجمله مؤلفه‌های حیاتی رشد مالی در بلندمدت قلمداد کرد.
اگرچه هیچ توصیه جادویی برای مشخص کردن میزان پس‌انداز وجود ندارد؛ اما اگر بتوانید ۱۰ درصد از درآمد خالص خود را پس‌انداز کنید، شاهکار کرده‌اید (می‌توانید کار را با ۵ درصد شروع کنید). لازم است تمام پول‌هایی که برای سرمایه‌گذاری، کنار گذاشته می‌شود، جدای از هزینه‌های ماهانه و سالانه باشد. همچنین بهتر است یک صندوق پس‌انداز اضطراری برای خود دست‌وپا کنید تا بتوانید در صورت لزوم به آن دسترسی سریع داشته باشید.
۲- برای بدهی‌های کارت اعتباری و خودرو چقدر پول باید اختصاص بدهم؟
برخی از بدهی‌های ما مثل اقساط خودرو، دارای جدول زمانی بازپرداخت هستند؛ اما تسویه برخی دیگر از بدهی‌ها مانند بدهی کارت اعتباری، عمدتاً با توجه به توانایی مالی شخص انجام می‌شوند. بااین‌حال، قانون کلی این است که اگر کارت اعتبار فعلی شما موجودی دارد، پول خود را در حساب‌های سرمایه‌گذاری مشمول مالیات، نگه ندارید.
اکثر کارت‌های اعتباری، سود سالانه‌ای بین ۵ تا ۳۰ درصد دارند که عمدتاً از سود حاصله از سهام، اوراق قرضه یا دیگر ابزارهای سرمایه‌گذاری بالاتر است. بهتر است قبل از هرگونه اقدام برای سرمایه‌گذاری در حساب‌های مشمول مالیات، بدهی کارت‌های اعتباری خود را تسویه کنید. این کار به شما این امکان را می‌دهد که سود کمتری به شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات اعتباری بپردازید.
برخی از وام‌های با دوره زمانی ثابت به شما اجازه می‌دهند که بیش از مبلغ اقساط، اقدام به بازپرداخت بدهی خود کنید. بنابراین بهتر است ارزیابی کنید که آیا اگر زودتر از موعد، اقساط خود را پرداخت کنید، مشمول تخفیف در سود وام می‌شوید یا خیر. اگر کارت اعتباری شما در حال حاضر، موجودی داشته باشد، احتمال این وجود دارد که هزینه تمام شده آن برای شما بیشتر از یک وام شود. در چنین مواردی بهتر است پیش از اقدام به هر کاری ابتدا بدهی کارت اعتباری خود را تسویه کنید.
اگر با شرکت‌های تأمین اعتبار تماس بگیرید، گزینه‌های مختلفی را برای پرداخت پیش پای شما می‌گذارند. ممکن است به این نتیجه برسید که میزان بازپرداخت ماهانه خود را افزایش دهید یا آنکه آن را نسبت به بودجه خود تعدیل کنید. پیش از هر چیز، مطمئن شوید که برای انصراف زودهنگام از دریافت یک اعتبار، مشمول جریمه پیش‌پرداخت نمی‌شوید؛ چراکه در غیر این صورت، هزینه‌های ناشی از سود می‌توانند پس‌انداز شما نابود کنند.
اگر تعداد زیادی کارت اعتباری دارید و نمی‌دانید کدام‌یک را زودتر تسویه کنید، می‌توانید از وام‌های تجمیع شده استفاده کنید و به‌این‌ترتیب تمام بدهی خود را یک کاسه کنید و هر ماه در قالب یک پرداخت، اقدام به بازپرداخت اقساط خود نمایید. اگر این مسیر را انتخاب کردید، حواستان باشد که باید استفاده از کارت‌های اعتباری را متوقف و تا زمان تسویه این وام تجمیعی از اخذ وام جدید خودداری کنید.
۳- آیا بهتر اقساط وام مسکن خود را زودتر از موعد پرداخت کنم؟
عمدتاً وام مسکن، ارزان‌ترین بدهی شماست (البته با فرض اینکه وام مسکن شما از نوع معمولی باشد)؛ اما باز هم اگر تصمیم دارید زودتر از موعد، اقساط خود را پرداخت کنید، تصمیمی عقلایی گرفته‌اید. البته توجه داشته باشید که ابتدا باید بدهی‌های با نرخ سود بالای خود را تسویه کنید. همچنین بهتر است پیش از اقدام برای پرداخت زودتر از موعد اقساط وام مسکن، یک صندوق پس‌انداز اضطراری درست کنید و به اندازه هزینه ۲ تا ۳ ماه خود در آن پول نگه‌دارید. اساساً صرفاً باید پولی را برای بازپرداخت زودتر از موعد اقساط کنار بگذارید که اگر این کار را نمی‌کردید، صرف سرمایه‌گذاری یا پس‌انداز می‌شد.
اگرچه این احتمال وجود دارد که بتوانید با سرمایه‌گذاری سود بیشتری به دست آورید؛ اما این کار شما را در معرض ریسک‌های ناشی از نوسانات بازار قرار می‌دهد. بسیاری از افراد، ترجیح می‌دهند زودتر از شر اقساط وام خود خلاص شوند، تا آنکه دست به یک سرمایه‌گذاری کوچک بزنند. هرچه نرخ سود وام مسکن شما کمتر باشد، هدایت پول به سمت سرمایه‌گذاری عقلانی‌تر است. همچنین اقسام وام عمدتاً معاف از مالیات هستند و شما می‌توانید با پرداخت زودتر از موعد اقساط خود، پول بیشتری پس‌انداز کنید. البته پیش از هر تصمیمی بهتر است با یک حسابدار یا کارشناس مالی مشور کنید تا بتوانید تصویر بهتری از وضعیت مالیاتی خود داشته باشید.
۴- چگونه باید برنامه بودجه بندی خودم را نگهداری و به‌روز کنم؟
در چند ماه اول، بهتر است پیش از هر کاری، صورت‌های مالی خود را به‌طور منظم بررسی کنید تا دقیقاً ببینید چقدر و در چه مواردی هزینه کرده‌اید. سپس باید این ارقام را باید با مبالغ تعیین‌شده در برنامه بودجه خود مقایسه کنید و در صورت لزوم تعدیلاتی در آن انجام دهید تا بر واقعیات زندگی شما منطبق شوند. این روش، بهترین و آسان‌ترین راه برای آن است که بودجه شما با هزینه‌هایتان جور دربیاید.
ممکن است با هزینه‌هایی روبه‌رو شوید که معمولاً بسیار کم پیش می‌آیند و تمایل دارید به‌جای هر ماه، سالی یکبار در برنامه بودجه شما ظاهر شوند. برای مثال، فرض کنید یخچال شما از کار می‌افتد و تعمیر آن ۴۰۰ دلار هزینه دارد. اگرچه این هزینه ازجمله موارد لازم برای خانوار است؛ اما اضافه کردن آن به بخش بودجه خانوار، کار دقیقی نیست. بهتر است این دست از هزینه‌های غیرمترقبه را در بخشی به نام هزینه‌های نگهداری خانه یادداشت و به‌طور سالیانه محاسبه کنید.
بااین‌حال به خاطر داشته باشید که زیاد به خودتان سخت نگیرید و اگر بیش از اندازه، فشار به خودتان وارد و تفریح و سرگرمی را به‌کلی تعطیل کنید، نمی‌توانید به برنامه بودجه خود پایبند بمانید. اگر ناگاه خود را در شرایطی یافتید که مدام در حال کاهش صورت‌حساب‌ها، تسویه بدهی‌ها و پر کردن حساب‌های پس‌انداز هستید و درعین‌حال نمی‌توانید در برابر شرکت در میهمانی‌ها مقاومت کنید، بهتر است در برنامه بودجه خود بازنگری و اهداف جدیدی ترسیم کنید. اگر بودجه خود را مطابق با نیازها، خواسته‌ها و اهداف آینده خود تنظیم نکنید، به‌سادگی آن را برای عیش و نوش رها خواهید کرد. قرار نیست زجر بکشید، می‌توانید هر دو را با هم پیش ببرید.
۵- چرا من همیشه هزینه‌هایی داریم که با بودجه‌بندی‌ام همخوانی ندارند؟
یکی از دلایل روی‌گردانی بسیاری از افراد از بودجه بندی این است که بسیاری از مخارج خود را در جداول بودجه لحاظ نمی‌کنند. این تا حدی قابل‌انتظار است و البته به‌آسانی هم می‌توان حل و فصلش کرد. می‌توان برای هر ردیف بودجه یک بخش جدید به نام هزینه‌های متفرقه درنظر گرفت و ماهانه یا سالیانه آن را در حساب‌وکتاب‌ها منظور کرد.
می‌توان با نگاه به خریدهای انجام شده طی چند ماه و میانگین گرفتن از آن‌ها، یک بودجه هدف برای مخارج متفرقه در نظر گرفت. چه چیزهایی معمولاً باعث می‌شوند به‌طور ناگهانی وادار به پرداخت پول شوید؟ آیا می‌توانید تمام آن‌ها را در ردیف‌های مربوط در جداول بودجه بگنجانید؟ اگر نمی‌توانید کافیست آن‌ها را در بخش هزینه‌های متفرقه جای دهید.
نکته اصلی کار این است که مشخص کنید کدام هزینه‌ها از نوع ثابت (غیرقابل‌مذاکره هستند و باید پرداخت شوند) و کدام‌یک از نوع متغیر هستند (بسته به ماه یا حال و هوای شما متفاوت‌اند). برای مثال، اجاره خانه شما از نوع هزینه‌های ثابت است. حق عضویت باشگاه هم با آنکه ثابت است؛ اما اگر تصمیم به ترک ورزش بگیرید، دیگر ثابت نیست و باید جزو هزینه‌های متغیر درنظر گرفته شود. وقتی توانستید میان هزینه‌های ثابت و متغیر تفکیک قائل شوید، آنگاه نیمی از جنگ برای تنظیم بودجه را برده‌اید.
گاهی اوقات می‌توان با یک ارزیابی مجدد برنامه بودجه، هزینه‌های فراموش شده یا مخارجی را که به‌درستی محاسبه نشده بودند، ترمیم کرد. نباید فراموش کنید که هدایا و مسافرت همیشه باید جایی در ردیف‌های بودجه شما داشته باشند و هزینه تفریحاتی مثل بیرون غذا خوردن و خریدهای کوچکی مانند تنقلات و مجلات را نیز به بهانه ناچیز بودن از بودجه حذف نکنید. در غیر این صورت، همیشه هزینه‌هایی روی دست شما باقی می‌مانند که پیش‌تر جایی در ردیف‌های بودجه نداشته‌اند و این می‌تواند استقامت شما را متزلزل کند. به‌مرورزمان متوجه خواهید شد که بودجه شما بیشتر و بیشتر، الگوهای هزینه‌ای‌تان را منعکس می‌کند؛ البته تا زمانی که در مورد نحوه هزینه کرد منابع با خودتان روراست باشید.
کلام آخر
تنظیم برنامه بودجه می‌تواند کار سخت گیرانه به نظر برسد؛ اما اگر با ذهنی باز و دیدی روشن انجام شود، بسیار راهگشا خواهد بود. از این گذشته، هدف هر بودجه‌ای باید این باشد که باید نیازها و خواسته‌های ما را برآورده کند و درعین‌حال پایه‌گذاری یک برنامه مستحکم مالی برای آینده باشد. پیروی از یک بودجه بندی مناسب می‌تواند باعث کاهش بدهی، افزایش سرمایه‌گذاری و همچنین از بین رفتن استرسی ناشی از عدم آگاهی از منابع موردنیاز شود.
